ژنتیک

بطور کلی دانش ژنتیک دربارهانتقال صفات وراثتی از والدین به اولاد بحث می کند که البته این والدین می‌توانند انسان، درخت و یا باکتری باشند. در واقع ژنتیک تلاش می ‌کند تا بگوید که که چه مکانیز‌هایی مولکولی، عامل انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر هستند. مکانیز‌هایی که باعث می شوند تا فرزندان شباهت زیادی به والدین داشته باشند و همجنین می‌خواهد بداند که چراگاهی اوقات در بین والدین و فرزندان در برخی صفات تفاوت‌های بسیار معنی داری وجود دارد؟ برای مثال چراگاهی اوقات والدین سفید پوست، بچه رنگین پوست دارند؟

به عبارت دیگر دانش ژنتیک همیشهبه طرح سه پرسش کلیدی می‌پردازد که این سه پرسش عبارتند از:

چه چیزی موروثی است؟ (بررسی ماهیت فیزیکی شیمیایی ماده وراثتی)ماده وراثتی چه می کند؟ (بررسی عملکردها و نقشهای ماده وراثتی)ماده وراثتی در خلال نسل‌ها و بخصوص در زمان تکامل زیستی چگونه تغییر پیدا کرده و یا دستخوش جهش می‌شود؟

دانشجویان رشته ژنتیک علاوه بر دروس ژنتیک 1 و 2 که به عنوان دروس پایه می‌گذرانند برای آشنایی با دنیای وسیع این علم و دستاوردهای مختلف آن در 17 واحد به طول کلی و اجمالی مباحث مهمی مثل ژنتیک سرطان، روش‌های تشخیص بیماری‌های ژنتیکی قبل و بعد از تولد، شناخت ناقلین بیماری‌ها، اصول مشاوره ژنتیکی ، نقش ژنتیک در بروز رفتارهای فردی اجتماعی، شناخت جمعیت‌های مختلف ژنتیکی و نژادهای انسانی ژن درمانی ، پزشکی قانونی، تکنیک‌های رایج در ژنتیک روشهای اصلاح نژاد و ژنتیک مولکولی را مطالعه می‌کنند.

توانمندی های لازم برای موفقیت در گرایش ژنتیک:

معرفی علوم جانوری، علوم گیاهی و زیست دریا نیز به این دو ویژگی مهم اشاره کردیم و اکنون نیز باز می‌گوییم که در همه رشته‌ها بخصوص در علوم پایه و بویژه در گرایشهای مختلف رشته زیست شناسی باید علاقه‌مند بود و صبر و پشتکار داشت تا بتوان طعم شیرین موفقیت را چشید.

علاقه پیشتکار امید و نشاط شرط ورود به میدان هلم ژنتیک است یعنی دانشجو باید بدون هراس از مشکلات و موانع موجود با دقت تمام و بر اساس راهنمایی های اسانید و افراد اهل نظر به مطالعه بپردازد و تلاش کند تا همه روش‌ها و فنونی که به او آموزش داده می‌شود به صورت نظری و عملی فراگیرد تا به یک عنصر نظری صرف تبدیل نشود و بلکه یک نیروی علمی و فنی خلاق و نوآور باشد.

 

اعداد 1 و2 در مقابل برخی درسها به این معنی است که آن درس به دلیل اهمیت وحجم زیاد در دوترم تحصیلی ارائه می شود.

درسهای مهم برای قبولی در این رشته:

ضریب و عنوان درسهای اختصاصی گرایش ژنتیک در آزمون سراسری

فرصت های شغلی برای یک دانش آموخته گرایش ژنتیک (در حد کارشناسی)

اگر قرار باشد چند بیماری مهلک و یا سخت را نام ببرید. چه بیماری‌هایی به خاطرتان می‌آید؟ ایدز؟ سرطان؟ تالاسمی؟ هموفیلی؟ عقب ماندگی ذهنی یا جسمی؟

بله تمامی این بیماری ها مهلک و یا سخت می باشند. اما آیا می دانید که تمامی این بیماری‌ها بگونه‌ای ژنتیک هستند؟ و همچنین آیا می‌دانید که به یاری روشها و فنون جدید مهندسی ژنتیک بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی در آستانه مهار شدن قرار دارند.

یکی از قلمروهای ژنتیک ژن درمانی است که ر مدتی کوتاه توانسته است سیمای جهان پزشکی را با دستاوردهای عظیم خود به گونه‌ای بنیادین دگرگون سازد چرا که این روش نوین با جانشین ساختن ژن های سالم به جای ژن های معیوب و یا با ترمیم‌ ژن‌های معیوب به مداوای اساس بیماری می‌پردازد.

البته علم ژنتیک کاربردهای گسترده دیگری نیز در علوم پزشکی دارد که از آن جمله می‌توان به تولید انبوه ارزان و بدون خطر واکسن‌های انسانی و حیوانی با استفاده از باکتری‌ها و قارچ‌ها تولید داروهای جدید و پروتئین‌های گوناگون برای درمان بیماری‌های مختلف و تشخیص قبل از تولد بیماری‌های کروموزومی و بیمریا‌ها ژنی با روش‌های پزشکی مولکولی مثل تشخیص بیماری تالاسمی در دوران جنینی اشاره کرد که بدون شک در تمامی این فعالیت‌ها و تحقیقات متخصصان ژنتیک حضوری فعال و چشمگیر دارند.

از سوی دیگر متخصصان ژنتیک نه تنها در پزشکی بلکه در کشاورزی و صنعت نیز تحقیقات با ارزشی انجام داده‌اند. برای مثال با استفاده از روشها و فنون مهندسی ژنتیک می‌توان گیاهانی را تولید کرد که نسبت به عواملی همچون سرما، گرما، رطوبت ، خشکی املاح ، حشرات ، آفات ، ویروسها و سایر عوامل بیماری مقاوم بوده و علاوه بر آن در مقایسه با موجود طبیعی، مجهز به مکانیسم‌های دفاعی اضافی بانشد. مثل تولید گوجه فرنگی جدید با کمیت و مقاومت به مرابت بیشتر و طعم بهتر از گوحه فرنگی طبیعی که اولین محصول گیاهی دستکاری شده ژنتیکی می باشد.

همچنین مهندسی ژنتیک در صنعت برای بازیافت ضایعات شهری و تبدیل آنها به موادی نظیر کود کمپوست، خوراک دام و طیور، چرم سازی و دارو سازی و دهها مورد دیگر کاربرد دارد.

آنچه گفته شد بیانگر جایگاه علم ژنتیک در کشورهای صنعتی است وگرنه علم ژنتیک در ایران هنوز در ابتدای راه است و باید تلاش بسیار کرد و کاستی‌ها را جبران نمود و موانع را از میان برداشت تا بتوان شاهد رشد روزافزون علم ژنتیک در ایران بود.البته این به آن معنی نیست که در کشور ما تحقیقات ژنتیکی انجام نمی‌گیرد و فاغ التحصیلان این رشته جذب هیچ مرکزی نمی شوند بلکه سازمانهای مختلفی هستند که به فعالیت‌های تحقیقاتی ژنتیکی می‌پردازند که از جمله آن می توان به مراکز مختلف وزارت کشاورزی وزارت جهاد سازندگی مراکز پژوهشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی انستیتو پاستور، مرکز ملی تحقیقات مهدسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی اشاره کرد. علاوه بر مراکز فوق به گفته دکتر فروغ‌مند کارشناسان ژنتیک می‌توانند در مراکز ژنتیک دولتی و خصوصی مانند بخشهای ژنتیک مراکز بهزیستی، جهاد دانشگاهی بیمارستان‌ها و کلینتیک‌های خصوصی مشغول به کار گردند.